توصیف ساختار استخوان‌شناسی سگ‌ماهی پارسی (Oxynoemacheilus persa)

سگ‌ماهیان جویباری زیرخانواده Nemacheilinae به دلیل مشکل بودن استخراج داده‌های ریخت‌شناختی، از جمله گروه‌های پیچیده از لحاظ آرایه‌شناختی هستند. امروزه بنیان رده‌بندی اعضای این زیرخانواده بر اساس ویژگی‌های استخوان‌شناسی و مولکولی است. این زیرخانواده در ایران 8 جنس دارد که جنس Oxynoemacheilus با 12 گونه دارای بیشترین تعداد گونه است. با توجه به فقدان اطلاعات در مورد ویژگی‌های استخوان‌شناسی اعضای جنس Oxynoemacheilus در ایران، پژوهش حاضر با هدف فراهم آوردن اطلاعات پایه استخوان‌شناسی ساختار اسکلتی این جنس در ایران با انتخاب گونه بومی سگ‌ماهی جویباری پارسی (O. persa) انجام شد. برای این مطالعه تعداد 32 قطعه سگ‌ماهی پارسی از رودخانه قره‌آقاج (حوضه رودخانه مند) استان فارس نمونه‌برداری و 5 قطعه از آنها جدا و پس از رنگ‌آمیزی و شفاف‌سازی به منظور مطالعه استخوان‌شناختی مورد توصیف قرار گرفت. با توجه به مقایسه ویژگی‌های استخوان‌شناسی سگ‌ماهی جویباری پارسی با دو گونه O. angorae و O. bergianus وجود ساختار متفاوت در نحوه اتصال آنتی‌مُرهای استخوان پیشانی و رشد کمتر نوار جانبی آن، نحوه اتصال استخوان پیشانی به آهیانه، توسعه‌یافتگی زایده خلفی-شکمی استخوان حدقه‌ای پروانه‌ای و وجود 5 هیپورال در گونه O. persa، می‌تواند به عنوان ویژگی‌های اختصاصی استخوان‌شناختی این گونه در نظر گرفته شود. با توجه به ناکارآیی صفات ریخت‌سنجی، شمارشی و الگوهای رنگی در مطالعات آرایه‌شناختی، نتایج تحقیق حاضر می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای مطالعات آتی اعضای این آرایه مورد استفاده قرار گیرد.